اتوماسیون یا سیستم کنترل اقلیم گلخانه، یک سیستم دستی یا اتوماتیک است که می‌‌تواند شرایط محیط را حفظ کند که شامل اندازه‌گیری، ثبت و پردازش داده‌ها به عنوان اجزاء اولیه است. اتوماسیون گلخانه همچنین از طریق بهینه‌سازی فرایند با مدیریت برتر همراه است. ایجاد یک سیستم گلخانهای خودکار ارزان قیمت، با حداقل دخالت انسان کار کرده، با دقت قادر به حفظ شرایط تنظیم شده برای آن بوده و قادر به یادگیری و وفق دادن خودش است. این ها بعضی از موارد جالب آشکار در سیستم کنترل اقلیم است که افراد ناظر برای تکمیل نیازهای اقتصادی، محیطی، فروش و...کار می‌کنند. البته برای ساخت گلخانه استفاده از سیستم کنترل اقلیم ضروری نیست و استفاده از آن نیز در گلخانههای کوچک مانند گلخانه خانگی توصیه نمی‌شود. سیستم هوشمند کنترل اقلیم گلخانه ضمن تثبیت شرایط محیطی مورد نیاز گیاه، مصرف آب و انرژی را کاهش داده و بر افزایش کیفیت محصولات تاثیرگذار است. جلوگیری از فعال شدن آفات و بروز بیماری های ناشی از شرایط محیطی نامناسب محیط گلخانه، افزایش میزان رشد زایشی و باروری گیاه، جلوگیری از آسیب به سازه و تجهیزات گلخانه، ذخیره سازی، نمایش و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از محیط گلخانه در یک دوره کشت و امکان پایش شرایط و کنترل تجهیزات از راه دور، از دیگر مزایای سیستم هوشمند کنترل اقلیم گلخانه است. قیمت طراحی و ساخت سیستم کنترل هوشمند گلخانه متناسب با تجهیزات، متراژ و نوع گیاهان متغیر است. بخش مهمی از فرآیند نگهداری منظم گیاهان به تجهیزات هوشمند سازی آبیاری گلخانه های خانگی وابسته است. با خرید کنترلر های گلخانه هوشمند، دما، رطوبت و سلامت خاک پایش می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر این مطب از دانشنامه گلخانه را مطالعه کنید.
ویژگی های سیستم کنترل اقلیم گلخانه
یکی از مهم ترین چالشهای پیش رو در پرورش گیاهان در گلخانه ها، تامین مناسب پارامترهای محیطی همانند نور، دما، رطوبت و در کل کنترل اقلیم گلخانه است. این پارامترها برای هر نوع گیاه متفاوت است. واز آنجایی که پارامترهای محیطی در داخل گلخانه به سبب تغییرات تشعشع خورشیدی، دما و رطوبت هوای بیرون، سرعت و جهت باد و مقدار تراکم گیاهی درحال تغییرات مداوم هستند، بنابراین دقت اندازه گیری و کنترل آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی، کنترل مداوم و دقیق شرایط محیطی گلخانه به دلیل حساس بودن گیاهان گلخانهای، امری مهم و ضروری در صنعت پرورش این گونه گیاهان به شمار میرود. یک سیستم کنترل اقلیم گلخانه باید از ویژگی های زیر برخوردار باشد:
- از حسگرهای باکیفیت، دقیق، صحیح، پایدار و بادوام برای پایش شرایط محیطی استفاده نماید.
- توانایی کنترل و فرماندهی تمامی تجهیزات داخل گلخانه (اعم از سرمایش، گرمایش، آبیاری، پنجرهها، رطوبت ساز، سایه بان و …) را دارا باشد.
- بتواند در سطح گسترده و مساحتهای زیاد (گلخانههای بزرگ یا شهرکهای گلخانهای) پیاده سازی و اجرا شود.
- قابلیت توسعه و تغییر داشته باشد، یعنی تعداد تجهیزات و حسگرها قابل تغییر باشند و این تغییرات در الگوریتمهای کنترلی گلخانه اعمال شوند. به عبارتی باید قابلیت کار در گلخانه های مختلف با شرایط متفاوت را دارا باشد.
- یک واسط کاربری ساده و کارآمد داشته باشد تا کاربران گلخانه قادر باشند مقادیر مطلوب و حدود مجاز شرایط محیطی را برای دستگاه تنظیم نمایند.
- قابلیت اتصال به اینترنت را دارا باشد، تا بتواند اطلاعات را بر روی پایگاه های داده بارگذاری نموده و کاربران بتوانند از راه دور نیز کنترل و رصد وضعیت گلخانه خود را انجام دهند.
- نصب و راه اندازی آن ساده باشد و به راحتی در گلخانه اجرا شود.
- منعطف باشد و توانایی کار با سیستم های برق رسانی و تاسیسات گوناگون را دارا باشد.
- قابلیت ذخیره اطلاعات و فرامین کنترلی را دارا باشد.
- قابلیت پردازش اطلاعات پرحجم و اجرای الگوریتم های کنترلی پیچیده را دارا باشد.
- بتواند در صورت لزوم، هشدارهای مختلف را برای کاربران گلخانه صادر نماید.
- قیمت تمام شده بالایی نداشته باشد. همچنین قیمت آن بر اساس توان مالی و نیازمندی های فنی کاربران قابل تنظیم باشد.
کاربرد سیستم کنترل اقلیم گلخانه
محصولاتی که در داخل گلخانه ها پرورش پیدا می کنند هم مانند تمام گیاهان دیگر برای رشد خود به آب تصفیه شده، خاک مناسب، نور کافی، دمای مناسب و رطوبت احتیاج دارند. به منظور برداشت یک محصول باکیفیت مسئولان گلخانه ها از سیستم های هوشمندی استفاده می کنند که می تواند تمامی آیتم های مورد نیاز گیاهان را کنترل کند و آن ها را در شرایط مطلوب نگه دارد. در سال های اخیر کمبود آب و انرژی و شرایط اقتصادی باعث شده اند که گلخانه ها به سمت هوشمند سازی گام بردارند. کنترل هوشمند گلخانه باعث تولید محصولات باکیفیت و افزایش میزان دقت و سرعت در انجام کارها می شود. به علاوه با وجود یک سیستم کنترل هوشمند دیگر جایی برای خطاهای انسانی باقی نمی ماند. از مهمترین کاربردهای سیستم کنترل هوشمند می‌توانیم به نقش مثبت آن در گلخانههای آبی و خاکی، کاشت گیاهان تزیینی، کاشت و نگهداری گیاهان آپارتمانی و آبیاری قطره ای هوشمند را نام ببریم.
مهم ترین وظایف سیستم کنترل اقلیم گلخانه :
- کنترل سیستم گرمایشی و سرمایشی
- باز و بسته کردن دریچه های سقفی گلخانه
- کنترل هوشمند پنکه ها، فن ها
- کنترل رطوبت هوا
- آبیاری هوشمند محصولات گلخانه ای
- تنظیم نور محیط
- استفاده از سیستم کنترل هوشمند گلخانه برای سلامت گیاهان و یا هرآنچه که شما قصد تکثیر و پرورش آن را دارید امری مهم و ضروری است. این سیستم مجهز به عیب یاب خودکار بوده و همچنین می‌توانید در تمام ساعات شبانه روز از طریق اینترنت به شبکه متصل و آن را هدایت و مدیریت نمایید.
مهمترین نکات کنترلی سیستم کنترل اقلیم گلخانه:
- اتصال به شبکه اینترنت و کنترل از راه دور
- ارسال و دریافت پیامک موبایلی
- دریافت گزارش روزانه
- قابلیت تغییر تنظیمات از راه دور
- مشاهده پنل در موبایل، لب تاپ و مانیتور خودرو شخصی
با باز کردن دریچه های سقفی می‌توانید دمای گلخانه را تنظیم کرد ولی در بعضی شرایط اقلیمی این دما ممکن است در طول شبانه روز تغییر کند، از این روی استفاده از یک گرما دهنده یا گرم کننده در گلخانه ها امری ضروری بشمار می رود. حال که با عوامل موثر بر قیمت سیستم کنترل اقلیم گلخانه و ویزگی ها و کاربرد های آن آشنا شدید بهتر می توانید اهمیت آن را در گلخانه درک کنید. برای درک بیشتر، بهتر است با افراد متخصص مشورت کنید.